“Dit is hét moment om één overheid te zijn. Na de veranderingen in het sociaal domein vindt nu een herschikking van de hele zorg- en veiligheidsketen plaats; dus nu moeten we doorzetten.” In zijn werkkamer op het stadhuis van Tilburg praat burgemeester Peter Noordanus gedreven over het verbinden van de domeinen zorg en veiligheid. Voor Noordanus is glashelder dat de wijze waarop die verbinding momenteel gestalte krijgt, in een cruciale fase is beland. Er zijn inmiddels een groot aantal samenwerkingsverbanden zoals sociale wijkteams, Veilig Thuis, veiligheidshuizen en ZSM, de tafel waar onder leiding van het OM strafbare feiten snel worden afgedaan. Deze domeinen zijn deels met elkaar verweven, maar dat betekent niet automatisch dat ze integraal werken en dat ze gezamen­lijk inspanningen plegen vanuit het perspectief van de persoon waarom het gaat. Noordanus: “Overal is sprake van een zekere worsteling met de werking en het gebruik daarbij van de diverse informatie­systemen. Dit blijkt ook uit het onderzoek dat we recent als regioburgemeesters hebben laten uitvoeren onder gemeenten. Daarin hebben we onderzocht of er draagvlak is onder gemeenten voor het inzetten van een eenduidige goede IT-tool, zodat we de informatie snel met alle ketenpartners kunnen uitwisselen. Zo’n systeem is GCOS, waar overigens het ministerie van VenJ eigenaar van is. Uiteraard hebben gemeenten al IT-tools voor specifieke domeinen, maar ik ijver ervoor dat daarbij een tool wordt gebruikt voor de hele zorg-en veiligheidsketen.”

Vroegtijdige informatie-uitwisseling

Noordanus: “Sinds de drie decentralisaties hebben gemeenten in het sociaal domein meer op hun bord gekregen en moeten zij op een passende manier regie voeren op hulpvragen van de burger. Daarbij is het van belang dat we mensen in het geval van complexe problematiek kunnen volgen door de hele keten.” Voorbeelden heeft hij genoeg. “Als de politie bijvoorbeeld een jongere oppakt die overlast veroorzaakt, maar er in het gezin waar hij uit komt ook allerlei problemen voorkomen; dan is het belangrijk dat er vervolgens vanzelfsprekend zorgpartners bij worden betrekken. Of neem het voorbeeld van een kind dat ’s avonds laat over straat zwerft en door de politie wordt thuisgebracht. Als je over informatie beschikt dat er in het gezin sprake is van huiselijk geweld, dan komt het toch in een ander daglicht te staan. Ander voorbeeld: de politie pakt een vrouw op voor winkeldiefstal. Ze krijgt een geldboete omdat ze geen verdere antecedenten heeft. Als bekend zou zijn dat de gemeente net bezig is met een schuldsaneringstraject, ligt een andere afdoening meer voor de hand.”

Jaar van de zachte landing

Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat de meeste gemeenten nut en noodzaak zien van gemeentelijke regie, maar dat ze deels nog bezig moeten zijn met het vormgeven van de regiefunctie en het leggen van verbindingen tussen het sociale en het veiligheidsdomein. Noordanus begrijpt dat wel: “First things first, dat is nu eenmaal zo. De transitie in het sociaal domein is ingewikkeld. Het eerste jaar was iedereen bezig het schip drijvend te houden. Kijk maar naar de vraagstukken die het afgelopen jaar gespeeld hebben rond het afrekenen, de pgb’s, rond het inregelen van het hele systeem en het goed op orde krijgen van de hele bekostiging. Het afgelopen jaar was, zeg maar, het jaar van de zachte landing. Een volgende fase is echter aangebroken.

Regiesysteem

Nu is de tijd om de regie op zorg en veiligheid goed te regelen. In Tilburg heb ik gezien, hoe lastig het vaak is om alle zorgpartijen en alle veiligheidspartijen bij complexe gevallen op één lijn te krijgen. Het zijn echt verschillende werelden. Als je daarmee bezig bent, dan zie je dat het hartstikke nodig is om een goede tool te hebben. Met GCOS hebben we - niet als doel, maar als onderlegger van onze integrale aanpak - echt een regiesysteem dat werkt, een uitstekend voertuig om een slag verder mee te komen. Wat mij betreft mag dat in gemeenteland steviger gepromoot worden. De decentralisaties zijn geland, maar de echte veranderingen moeten nu beginnen. Laten we één overheid zijn, ook voor de zwaardere gevallen en proberen te bedenken wat dat betekent voor de informatievoorziening naar alle betrokken partijen. Dat is de uitdaging voor de komende tijd.”

Meer informatie vindt u in het eindrapport draagvlak onderzoek GCOS (pdf, 1 MB)