19 april 2022

De korpschef over de Strategische agenda politie 2021-2025

De kern van de politie is tijdloos. Onveranderd is de politie ‘waakzaam en dienstbaar’ aan de waarden van de rechtsstaat. Tegelijkertijd verandert er veel voor en binnen de politie. Daarom heeft de politie een nieuwe ‘strategische agenda’ ontwikkeld. Daarin staan de belangrijkste thema’s en richtingen voor de periode 2021-2025. Veiligheid vergroten, vertrouwen versterken en verbinding houden met de samenleving blijven daarin de kernbegrippen. “We doen ons werk in een wereld die bepaald niet stilstaat en steeds onvoorspelbaarder lijkt te worden”, vertelt korpschef Henk van Essen. “Want hoewel er door deskundigen al jaren werd gewaarschuwd voor een wereldwijde pandemie, hadden we nooit kunnen voorspellen hoe de coronacrisis in 2020 en 2021 zich zou voltrekken.” De afgelopen twee coronajaren vroegen veel van de politie. Tegenstellingen binnen de samenleving namen toe, met corona als katalysator. Standpunten en demonstraties verhardden, met als dieptepunt de avondklokrellen begin 2021 en de rellen eind november vorig jaar. Die begonnen in Rotterdam, maar sloegen al snel over naar andere plekken in ons land. Mensen kwamen vaker tegenover elkaar én tegenover de politie te staan. “Dit alles in een tijd waarin we als politie onze eigen organisatie verder ontwikkelen en we tegelijkertijd te maken hebben met een capaciteit die onder druk staat. Binnen enkele jaren moeten we 17.000 nieuwe politiemensen werven en opleiden, zodat ze startbekwaam zijn om hun werk kunnen doen in deze turbulente wereld” aldus de korpschef.

Mores kennen

Kijkend naar de toekomst ziet de korpschef ‘de lokale verankering’ als de belangrijkste opgave. “Dat is de kern van ons werk”, legt hij uit. “We moeten zichtbaar zijn en blijven in de wijken. Dat gaat verder dan alleen wijkagenten. Het draait om netwerken opbouwen die je in moeilijke tijden kunt gebruiken. Weten wat er speelt in de wijk en er de mores kennen. Veiligheid begint niet bij het pakken van een boef, maar bij voorkómen van criminaliteit.” Recent bleek uit de cijfers van het CBS dat het vertrouwen in de politie voor het derde jaar op rij is toegenomen. De korpschef kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk dat is: “De legitimiteit van de politie wordt bepaald door de verbinding met de samenleving en het vertrouwen dat burgers in ons hebben. Die verbinding hebben we weten te behouden, ondanks dat dit tijdens de afgelopen coronajaren onder druk stond.”

Waar leg je grenzen?

Maar de korpschef ziet ook: “De verbinding met de samenleving verandert, wordt moderner en digitaler. De wijkagent is oog en oor in de wijk, maar hij moet ook digitaal aangesloten zijn, anders mist hij essentiële signalen.” Digitalisering van het politiewerk en de werkprocessen is één van de uitdagingen waar de politie voor staat. “Dat brengt allerlei vraagstukken met zich mee op het gebied van bijvoorbeeld privacy en ethiek. Waar leg je grenzen? We kunnen steeds meer met nieuwe technieken, maar willen we dat ook allemaal? Dit is een proces dat meer aan de binnenkant van onze organisatie zit, maar ook effect heeft op de buitenkant.” Tegelijkertijd is er de digitalisering van criminaliteit. Dat nam in coronatijd razendsnel toe. “Criminelen gebruiken tegenwoordig vaker een computer om in te breken, dan een koevoet. Als politie moeten we op die ontwikkelingen blijven anticiperen.”

‘Aan de voorkant’ van ondermijning

De aanpak van ondermijning heeft ook voor de politie de komende jaren prioriteit. Want, zo stelt de korpschef: “Georganiseerde en ondermijnende criminaliteit ondergraaft de samenleving en de rechtsstaat.” Henk van Essen: “Ondermijning is als een veenbrand, zeg ik ook wel eens. Criminaliteit waar geen aangifte van wordt gedaan, maar waarvan de effecten in de samenleving zichtbaar zijn.” De politie heeft de georganiseerde criminaliteit de afgelopen jaren flinke slagen toegebracht; denk aan het kraken van versleuteld berichtenverkeer, de daaruit voortvloeiende aanhoudingen en de inbeslagname van grote hoeveelheden contant geld, wapens en drugs. “Het heeft én houdt ook onze prioriteit”, vertelt de korpschef. “Maar de aanpak van ondermijning gaat verder dan boeven vangen alleen. Het is een hardnekkig, diep in de maatschappij geworteld probleem. Om het effect van alle inspanningen te vergroten, is het belangrijk dat we meer ‘aan de voorkant’ komen: investeren in preventie, de weerbaarheid vergroten, nieuwe aanwas tegengaan en effectieve barrières opwerpen. Daar hebben andere partijen, zoals gemeenten, ook een belangrijke rol in.”

Politie van en voor iedereen

Wil de politie veiligheid in de samenleving verder kunnen vergroten, zo redeneert de korpschef, dan is het een randvoorwaarde dat je het aan de binnenkant ook creëert. “Veiligheid buiten, begint bij veiligheid binnen. Het korps moet een veilige haven zijn. Collega’s moeten kunnen zijn wie ze zijn, zich thuis voelen en vooral worden ingezet op wat ze kunnen. En ze moeten erop kunnen vertrouwen dat ze worden gesteund door hun werkgever, ook op de moeilijke momenten.” Maar het betekent ook: een diverse en inclusieve organisatie. Van Essen: “Diversiteit is nodig om ons werk goed te kunnen doen. Mensen moeten zich herkennen in hun politie. Dat vergroot het vertrouwen, essentieel om ons werk te kunnen doen. Maar het geldt ook intern: we zijn politie van én voor iedereen. Een organisatie van verschillende mensen met uiteenlopende talenten. Benut de sterke punten van collega’s, dan maak je het team sterker en de resultaten beter.”