Handreikingen TOOI

Delen

22 april 2024

Eind februari hebben de regioburgemeesters twee landelijke handreikingen rondom het Team Openbare Orde Inlichtingen (TOOI) vastgesteld: de handreiking beleidskader en bestuurlijk afwegings- en toetsingskader en de handreiking regionale adviescommissie.

Deze handreikingen zijn in opdracht van de regioburgemeesters ontwikkeld, in samenwerking met het ministerie van Justitie en Veiligheid en de politie. Op basis van de handreikingen kan binnen de regionale eenheden uitwerking en (bestuurlijke) vaststelling van het beleidskader en het afwegings- en toetsingskader plaatsvinden en een adviescommissie worden ingericht. Hiermee versterken de burgemeesters vanuit hun gezagsrol het bestuurlijk toezicht op het TOOI.

Bestuurlijk toezicht op TOOI

Als de politie optreedt in het kader van de handhaving van de openbare orde, is dat onder gezag van de burgemeester. Dat gezag omvat ook de informatie­vergaring en de verslaglegging daarover door de politie. De handhaving van de openbare orde is een politiebrede taak, waarbij het TOOI een bijdrage levert door het proactief en heimelijk, middels burger­informanten, inwinnen van informatie over mogelijke ernstige verstoring van de openbare orde. Het TOOI acteert daarbij op basis van artikel 3 van de Politiewet 2012.

De essentie van toezicht en controle door het gezag op de werkzaamheden van het TOOI, is dat het gezag zich ervan overtuigt dat het TOOI opereert binnen de wettelijke kaders en de vastgestelde beleidskaders. De taakuitvoering van het TOOI vindt plaats buiten het zicht van burgers, gemeenteraad en pers en wordt ook niet in retrospectief door een rechter beoordeeld. Bestuurlijke controle en toezicht op het TOOI is daarom gewenst, aanvullend op de professionele controle binnen de beheerslijn van de politie.

Landelijke handreiking beleidskader en bestuurlijk afwegings- en toetsingskader

De landelijke handreiking beleidskader en bestuurlijk afwegings- en toetsingskader beschrijft drie momenten waarop het gezag toezicht kan uitoefenen:

  • vooraf, middels regionaal beleid: hiermee kan worden bepaald wat de prioritaire aandachts­gebieden zijn, welke methodieken kunnen worden ingezet en wanneer afstemming gewenst is met het gezag;
  • bij gevoelige casuïstiek (in uitzonderlijke gevallen): door richting te bieden aan de professie bij vraagstukken rondom proportionaliteit en subsidiariteit van een inzet;
  • achteraf, middels een steekproefsgewijze controle op de taakuitvoering van het TOOI: hierbij kan het gezag zich ervan vergewissen dat is gewerkt binnen de wettelijke kaders en de gestelde beleidskaders.

Landelijke handreiking invulling regionale adviescommissie

Daarnaast is er een handreiking invulling regionale adviescommissie TOOI vastgesteld. In de fase van informatieverzameling door het TOOI is namelijk niet altijd duidelijk welke burgemeester op dat moment het gezag is. Of en waar een (ernstige) openbare ordeverstoring gaat plaatsvinden is immers nog onderwerp van onderzoek. Hierdoor ontstaat de vraag met welke burgemeester de politie, in deze specifieke gevallen, kan overleggen over de vraag of een TOOI-inzet legitiem en proportioneel is. Een praktische optie is om hiertoe op eenheidsniveau een adviescommissie in te richten, die het gesprek voert met de politie over dergelijke vraagstukken. Daarnaast kan de adviescommissie een adviserende rol spelen bij beleidsontwikkeling, verantwoording en leren (feedbackloop). Het gaat hierbij nadrukkelijk om een adviesfunctie; als bekend is in welke gemeente de openbare ordeverstoring (naar verwachting) gaat plaatsvinden, ligt de gezagsrol bij die burgemeester.

Vervolg

De landelijke handreikingen zijn aan de regioburgemeesters aangeboden voor uitwerking in de regionale eenheden. Het is aan de eenheden, en uiteindelijk aan het lokale gezag, om te besluiten of en op welke manier de gezagsrol nader wordt ingevuld; hierbij is dus ruimte voor regionaal maatwerk.